ถังแก๊สในโรงงาน: บำรุงรักษาอย่างไรเพื่อลดความเสี่ยงจากการระเบิด

ถังแก๊ส หรือ การเกิดไฟไหม้ในโรงงานอุตสาหกรรมเป็นอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ซึ่งไม่เพียงแต่จะส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยของพนักงานในโรงงานเท่านั้น แต่ยังอาจนำไปสู่ความเสียหายทางทรัพย์สินและสิ่งแวดล้อมได้อีกด้วย ซึ่งความเสี่ยงจากอุบัติเหตุเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย อาทิ การจัดเก็บแก๊สที่ไม่ถูกต้อง การใช้อุปกรณ์ที่มีการเสื่อมสภาพ หรือการขาดมาตรการป้องกันอัคคีภัยที่เหมาะสม

ในบทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดอุบัติเหตุเหล่านี้ รวมถึงแนวทางในการป้องกันและลดความเสี่ยงที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สาเหตุหลักๆ ที่ทำให้ถังแก๊สระเบิด-ไฟไหม้ในโรงงาน

1. การรั่วไหลของแก๊สเป็นสาเหตุสำคัญที่นำไปสู่การระเบิดและไฟไหม้ แก๊สที่รั่วออกมาอาจสะสมในพื้นที่ปิดหรือบริเวณที่ไม่มีการระบายอากาศ และเมื่อมีประกายไฟหรือแหล่งกำเนิดความร้อน ก็อาจทำให้เกิดการระเบิดทันที สาเหตุของการรั่วไหลอาจมาจากการสึกกร่อนของถังแก๊ส ท่อส่งแก๊สที่ชำรุด หรือการเชื่อมต่อที่ไม่ได้มาตรฐาน
2. ความเสื่อมสภาพของถังแก๊สที่ใช้งานมานาน หรือถังแก๊สที่ไม่ได้รับการตรวจสอบหรือบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมออาจมีการเสื่อมสภาพ เช่น การเกิดสนิมรอบถังหรือการรั่วซึมของแก๊ส การตรวจสอบและทดสอบความทนทานของถังแก๊สจึงเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันการเกิดอุบัติเหตุ
3. การรั่วซึมของแก๊สจากถังหรือท่อเชื่อมต่อเป็นสาเหตุหลักของการเกิดไฟไหม้ ถ้ามีการสัมผัสกับแหล่งความร้อนหรือประกายไฟ การเกิดการติดไฟอาจเกิดขึ้นได้ทันที การรั่วซึมอาจเกิดจากการต่อท่อที่ไม่แน่นหนาหรือมีการเสียหายของวัสดุ
4. ถังแก๊สและอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง เช่น วาล์ว, ท่อ, และระบบควบคุมแรงดันที่ไม่ได้รับการบำรุงรักษาอย่างถูกต้อง อาจทำให้เกิดการทำงานผิดปกติหรือการรั่วซึม การตรวจสอบอุปกรณ์อย่างสม่ำเสมอและการซ่อมแซมที่ทันท่วงทีเป็นปัจจัยสำคัญในการลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุ
5. การใช้ถังแก๊สในสภาพแวดล้อมที่มีการระเบิดหรือการติดไฟง่าย เช่น ในพื้นที่ที่มีฝุ่น, ของเหลวไวไฟ หรือสารเคมีที่ไวไฟ เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สามารถทำให้เกิดไฟไหม้หรือระเบิดได้อย่างรวดเร็ว
6. ความผิดพลาดจากการปฏิบัติงานของพนักงาน เช่น การไม่ระวังในการใช้ถังแก๊ส หรือการไม่ปฏิบัติตามขั้นตอนด้านความปลอดภัยที่กำหนดไว้ อาจทำให้เกิดอุบัติเหตุได้ นอกจากนี้ การขาดการฝึกอบรมหรือการไม่ให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้งานและการป้องกันอันตรายจากแก๊สในโรงงานก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่สำคัญ
7. ถังแก๊สหรืออุปกรณ์ที่ใช้ในระบบการเก็บและขนส่งแก๊สที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือไม่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น อุปกรณ์ที่ไม่มีคุณสมบัติในการทนต่อแรงดันสูงหรือการติดไฟง่าย อาจทำให้เกิดความเสี่ยงสูงในการเกิดไฟไหม้หรือระเบิด
8. ถังแก๊สหรืออุปกรณ์ที่ใช้ในระบบการเก็บและขนส่งแก๊สที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือไม่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น อุปกรณ์ที่ไม่มีคุณสมบัติในการทนต่อแรงดันสูงหรือการติดไฟง่าย อาจทำให้เกิดความเสี่ยงสูงในการเกิดไฟไหม้หรือระเบิด
9. การทำงานในพื้นที่ที่มีการสะสมของแก๊สหรือสารเคมีไวไฟโดยไม่มีการตรวจสอบหรือระบายอากาศอย่างเหมาะสม อาจทำให้แก๊สรวมตัวกันจนเกิดการระเบิดได้

ตัวอย่างเหตุการณ์ไฟไหม้และถังแก๊สระเบิดในโรงงานอุตสาหกรรมไทย

เหตุการณ์ระเบิดของถังแก๊สในโรงงานเคมี (ปี 2566)

• สถานที่: โรงงานผลิตเคมีในจังหวัดสมุทรปราการ
• รายละเอียด: เหตุการณ์เกิดขึ้นเมื่อถังแก๊สที่ใช้ในการผลิตสารเคมีเกิดการรั่วไหลของแก๊ส และไม่สามารถควบคุมได้ จนทำให้เกิดการระเบิดและไฟไหม้ภายในโรงงาน แม้ว่าจะมีการใช้ระบบระบายอากาศและการตรวจจับการรั่วไหล แต่การรั่วไหลของแก๊สในจุดที่มีแหล่งประกายไฟ เช่น เครื่องจักรที่ทำงานอยู่ ทำให้เกิดการลุกลามของไฟและระเบิด
• ผลกระทบ: มีพนักงานได้รับบาดเจ็บจำนวนหนึ่ง และโรงงานต้องหยุดการผลิตเป็นระยะเวลานานเพื่อซ่อมแซมและตรวจสอบระบบความปลอดภัยใหม่

ไฟไหม้ในโรงงานผลิตพลาสติก จังหวัดฉะเชิงเทรา (ปี 2565)

• สถานที่: โรงงานผลิตพลาสติกในจังหวัดฉะเชิงเทรา
• รายละเอียด: เกิดเหตุไฟไหม้ในโรงงานที่ผลิตพลาสติกจากการใช้แก๊สในกระบวนการผลิต เมื่อเกิดความผิดพลาดในการเก็บรักษาแก๊สที่มีความดันสูงและการเก็บถังแก๊สไว้ในพื้นที่ที่มีอุณหภูมิสูง ทำให้ถังแก๊สเกิดการระเบิดและไฟลุกลามไปยังพื้นที่อื่นๆ ของโรงงาน
• ผลกระทบ: โรงงานเสียหายหนัก พนักงานจำนวนหนึ่งได้รับบาดเจ็บ และกระบวนการผลิตถูกหยุดชะงักเป็นเวลานาน การตรวจสอบพบว่ามีการละเลยมาตรการการเก็บรักษาและบำรุงรักษาอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับแก๊ส

เหตุการณ์ไฟไหม้ในโรงงานเคมีและแก๊ส จังหวัดระยอง (ปี 2564)

• สถานที่: โรงงานผลิตเคมีและแก๊สในจังหวัดระยอง
• รายละเอียด: เกิดเหตุไฟไหม้จากการรั่วไหลของแก๊สที่ใช้ในกระบวนการผลิต เมื่อมีการรั่วซึมจากท่อแก๊สซึ่งเกิดจากการบำรุงรักษาที่ไม่ดีและการใช้งานผิดวิธี ทำให้เกิดการระเบิดและไฟไหม้ภายในโรงงาน โดยมีประกายไฟจากเครื่องจักรที่ทำงานอยู่เป็นสาเหตุในการจุดระเบิด
• ผลกระทบ: การระเบิดทำให้มีพนักงานได้รับบาดเจ็บหลายคน โรงงานต้องหยุดการผลิตไปนานหลายเดือน และมีการสอบสวนสาเหตุของอุบัติเหตุเพื่อพัฒนาและปรับปรุงมาตรการความปลอดภัยให้ดีขึ้น

เหตุการณ์ไฟไหม้และระเบิดในโรงงานน้ำมัน จังหวัดสมุทรปราการ (ปี 2563)

• สถานที่: โรงงานน้ำมันในจังหวัดสมุทรปราการ
• รายละเอียด: เมื่อเกิดการระเบิดจากการรั่วไหลของแก๊สในถังเก็บสารเคมี ทำให้เกิดไฟไหม้ที่แพร่กระจายไปยังพื้นที่ที่มีสารไวไฟในโรงงาน ซึ่งไฟไหม้ไม่สามารถควบคุมได้ทันที ทำให้เกิดการระเบิดหลายครั้งจากถังแก๊สที่เก็บไว้อย่างไม่ปลอดภัย
• ผลกระทบ: การระเบิดครั้งนี้ทำให้เกิดความเสียหายทั้งในด้านทรัพย์สินและสิ่งแวดล้อม โรงงานต้องใช้เวลาในการซ่อมแซมและสร้างมาตรการความปลอดภัยใหม่

เหตุการณ์การระเบิดของถังแก๊สในโรงงานผลิตอาหาร จังหวัดนครราชสีมา (ปี 2562)

• สถานที่: โรงงานผลิตอาหารในจังหวัดนครราชสีมา
• รายละเอียด: เหตุการณ์เกิดขึ้นจากการใช้แก๊สในการผลิตอาหารโดยมีการเก็บถังแก๊สในที่ที่มีความเสี่ยงจากการเกิดประกายไฟ การบำรุงรักษาถังแก๊สไม่ดี ทำให้เกิดการรั่วซึมของแก๊สและเมื่อมีประกายไฟจากการใช้งานเครื่องจักรทำให้เกิดการระเบิด
• ผลกระทบ: เหตุการณ์นี้ทำให้มีผู้เสียชีวิตและได้รับบาดเจ็บ รวมถึงโรงงานต้องหยุดการผลิตและปรับปรุงระบบความปลอดภัยใหม่

บทเรียนจากเหตุการณ์เหล่านี้

เหตุการณ์เหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการ ปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัย ในการใช้งาน แก๊ส และ การเก็บรักษาถังแก๊ส โดยเฉพาะในโรงงานที่ใช้สารเคมีหรือแก๊สในกระบวนการผลิตที่เสี่ยงสูง ดังนั้นการตรวจสอบและบำรุงรักษาอุปกรณ์, การฝึกอบรมพนักงานในเรื่องของความปลอดภัย, และการใช้เทคโนโลยีเพื่อเฝ้าระวังและตรวจจับการรั่วไหลจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อป้องกันเหตุการณ์เหล่านี้ไม่ให้เกิดขึ้นอีก

ถังแก๊ส ในโรงงานควรมีลักษณะเป็นอย่างไร?

ถังแก๊สที่ดีต้องได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่มีอำนาจ เช่น สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.), มาตรฐาน ISO หรือ มาตรฐาน ATEX (สำหรับอุปกรณ์ในพื้นที่ที่มีการระเบิด) โดยเครื่องหมายเหล่านี้รับรองว่า ถังแก๊สมีคุณสมบัติในการทนต่อแรงดันและการใช้งานในสภาพแวดล้อมอันตรายได้

และควรทำจากวัสดุที่มีความแข็งแรง เช่น เหล็กกล้า (Steel) หรือ อะลูมิเนียม (Aluminum) ซึ่งมีความทนทานต่อแรงดันภายในถังที่สูง รวมถึงทนทานต่อการกัดกร่อนจากสารเคมีหรือความชื้น มีการเคลือบสารป้องกันสนิม (เช่น การพ่นสีหรือการเคลือบผิวโลหะ) โดยเฉพาะถังแก๊สที่ถูกเก็บหรือใช้งานในสภาพแวดล้อมที่มีความชื้นสูง เพื่อป้องกันการเสื่อมสภาพของถังที่อาจทำให้เกิดการรั่วซึมของแก๊ส

นอกจากนี้ ถังแก๊สในโรงงานอุตสาหกรรมต้องมีการออกแบบให้สามารถรองรับแรงดันสูงได้ตามประเภทของแก๊สที่ใช้ โดยมีการทดสอบแรงดัน (Hydrostatic Test) เพื่อให้มั่นใจว่าถังสามารถทนทานต่อแรงดันที่เกิดขึ้นจากการเก็บแก๊สได้อย่างปลอดภัย

ที่สำคัญ การเลือกถังแก๊สที่มีวาล์วและอุปกรณ์เสริมที่มีมาตรฐานและคุณภาพสูง ช่วยลดความเสี่ยงจากการรั่วซึมของแก๊สหรือการทำงานผิดปกติ เช่น วาล์วควบคุมแรงดันและระบบป้องกันการเปิดท่อผิด

เราจะป้องกันและลดความเสี่ยงถังแก๊สระเบิด-ไฟไหม้ในโรงงานอย่างไรได้บ้าง

1. การตรวจสอบและบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ
   • ตรวจสอบถังแก๊สและอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องเพื่อหาความเสียหายหรือรอยรั่ว
   • บำรุงรักษาและเปลี่ยนอะไหล่ที่เสื่อมสภาพตามระยะเวลา
2. เลือกใช้อุปกรณ์ที่ได้มาตรฐาน
   • ใช้อุปกรณ์ที่ได้รับการรับรองมาตรฐานและเหมาะสมกับการใช้งานในโรงงาน
3. จัดเก็บถังแก๊สในสถานที่ที่ปลอดภัย
   • เก็บถังแก๊สในพื้นที่ที่มีการระบายอากาศและห่างจากแหล่งความร้อนหรือวัตถุไวไฟ
4. ฝึกอบรมพนักงาน
   • ให้ความรู้และฝึกอบรมพนักงานเกี่ยวกับการใช้งานถังแก๊สและการปฏิบัติตามข้อกำหนดด้านความปลอดภัย
5. ใช้เทคโนโลยีหรือระบบซ่อมบำรุงในการตรวจสอบ
   • เพราะการบำรุงรักษาและการเฝ้าระวังด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัยช่วยให้สามารถตรวจจับปัญหาก่อนที่มันจะลุกลามไปเป็นอุบัติเหตุใหญ่ได้

ปัจจุบันเทคโนโลยีใดที่จะช่วยลดไฟไหม้ และ ถังแก๊สระเบิดได้

การใช้ เทคโนโลยีต่างๆ ที่เหมาะสมในโรงงานอุตสาหกรรมสามารถช่วยลดความเสี่ยงจากการ ไฟไหม้ และ การระเบิดของถังแก๊ส ได้อย่างมีประสิทธิภาพได้ ดังนี้

ระบบตรวจจับการรั่วไหลของแก๊ส (Gas Leak Detection Systems)

• เซ็นเซอร์แก๊ส ที่สามารถตรวจจับการรั่วไหลของแก๊สในโรงงาน เช่น แก๊ส LPG, CNG, Methane, ฯลฯ สามารถแจ้งเตือนให้ผู้ควบคุมระบบทราบได้ทันทีหากมีการรั่วไหล และป้องกันการระเบิดที่อาจเกิดขึ้นได้
• เซ็นเซอร์แบบอินฟราเรด (IR) และอัลตราโซนิก (Ultrasonic): ใช้สำหรับการตรวจจับแก๊สในอากาศที่อาจเป็นอันตรายและสามารถติดตามการรั่วไหลในพื้นที่ที่ไม่สามารถมองเห็นได้

ระบบดับเพลิงอัตโนมัติ (Automatic Fire Suppression Systems)

• ระบบสเปรย์น้ำ (Water Mist) และ ระบบดับเพลิงด้วยก๊าซ (FM-200, Inergen) สามารถช่วยดับไฟในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงจากการระเบิดหรือไฟไหม้ โดยไม่ทำให้เกิดความเสียหายมากเกินไป
• ระบบแจ้งเตือนไฟไหม้อัตโนมัติ เช่น เซ็นเซอร์ตรวจจับควัน (Smoke Detectors) และ เซ็นเซอร์ตรวจจับความร้อน (Heat Detectors) สามารถส่งสัญญาณเตือนภัยและเปิดใช้งานระบบดับเพลิงโดยอัตโนมัติ

การใช้วัสดุกันระเบิด (Explosion-Proof Equipment)

• อุปกรณ์ที่ทนต่อการระเบิด เช่น ปั๊ม, สวิตช์ไฟฟ้า, และเครื่องมือวัดอุณหภูมิที่ได้รับการออกแบบให้ไม่เกิดประกายไฟหรือระเบิดในสภาพแวดล้อมที่เสี่ยง
• วัสดุกันไฟ เช่น ผนังกันไฟหรือฉนวนกันความร้อน สามารถช่วยลดความเสี่ยงจากการเกิดไฟไหม้ในพื้นที่ที่มีสารเคมีหรือแก๊สระเหย

การระบายอากาศและระบบควบคุมความดัน (Ventilation and Pressure Relief Systems)

• ระบบระบายอากาศ (Ventilation) ช่วยในการระบายแก๊สที่รั่วไหลออกจากโรงงานและป้องกันการสะสมของแก๊สในพื้นที่
• ระบบควบคุมความดัน (Pressure Relief Valves) ช่วยในการลดความดันภายในถังแก๊สหรือท่อส่งแก๊สเพื่อป้องกันการระเบิด

นอกจากนี้ระบบซ่อมบำรุงออนไลน์จาก Factorium CMMS ยังลดความเสี่ยงจากการเกิดไฟไหม้และการระเบิดของถังแก๊สในโรงงานอุตสาหกรรมได้

การใช้ Factorium CMMS ในโรงงานอุตสาหกรรมช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการการบำรุงรักษาอุปกรณ์ต่างๆ รวมถึงการตรวจสอบความปลอดภัย เช่น ถังแก๊ส, เซ็นเซอร์แก๊ส, ระบบดับเพลิง และ ระบบระบายอากาศ

ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงจากการเกิดไฟไหม้และการระเบิดของถังแก๊สได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการวางแผนบำรุงรักษาที่เหมาะสม การเฝ้าระวังปัญหาล่วงหน้า และการใช้ข้อมูลที่ได้รับจากการตรวจสอบ ทำให้สามารถป้องกันอุบัติเหตุและรักษาความปลอดภัยในโรงงานได้ดียิ่งขึ้น

ท้ายนี้ คุณสามารถทดลองใช้งานได้ทันที เพียงแค่ “คลิก ” โดยสามารถใช้งานได้ผ่านทาง IOS และ Android ค่ะ  ต้อนรับ 2 เดือนสุดท้ายของปี ใช้งานฟรี 3 เดือน! จากระบบ Factorium CMMS ระบบซ่อมบำรุงออนไลน์ของไทย ใครไม่ใช้ถือว่า Out! เพราะแจ้งซ่อมออนไลน์ได้ทันที เมื่อกดสมัครแล้วอย่าลืมเลือกรู้จักการสมัครนี้จากบทความด้วยนะคะ

Website: https://factorium.tech/
Facebook: https://www.facebook.com/factorium.tech
Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCAHWs01GOZJ2_8gehIsdGpw